Czy wiecie, że ta bardzo szlachetna metoda zdobienia nie tylko ubrań, bo także akcesoriów mody, czy elementów wyposażenia wnętrz, ma bardzo bogatą historię? Zanim powiemy o zaletach ozdabiania odzieży właśnie haftem, a nie inną metodą, chcemy przedstawić, jak daleko sięgają korzenie tej ekskluzywnej i niezwykle trwałej techniki.
Początki haftu
Haft był znany już w starożytnym Babilonie, Persji i Egipcie. Na terenie Europy prawdopodobnie pojawił się w V stuleciu p.n.e., oczywiście w Grecji. Co może być zaskakujące, w średniowieczu przez pewien czas sztukę hafciarską ceniono nawet bardziej niż malarstwo, podczas gdy projekty haftów przygotowywali często wybitni artyści malarze ;) Najsłynniejszymi ośrodkami, w których powstawały wówczas wspaniałe hafty, były Sycylia (wpływy greckie) i Anglia.
Sukienka Viva z greckimi haftami by TEDMAR
Rozkwit sztuki hafciarskiej przypadł na wiek XIV i XV. Wówczas te najpiękniejsze powstawały we Francji, w Czechach i we Flandrii (kraina historyczno-geograficzna położona na terenie Belgii). W Polsce także rozwijała się ta bardzo popularna metoda zdobienia, ale do naszych czasów zachowało się niewiele haftowanych świeckich ubiorów czy akcesoriów mody.
W skarbcu katedry wawelskiej możecie zobaczyć wykonaną w 1340 roku, jałomużniczkę, czyli zawieszaną u pasa sakiewkę noszoną przez kobiety i mężczyzn. Jedwabnymi i złotymi nićmi została na niej wyhaftowana scena z rycerskiego romansu.
Wiele motywów znanych z dawnych haftów przetrwało do dzisiaj w tradycji polskich ubiorów ludowych. Najsłynniejsze są hafty kurpiowskie, wykonywane czerwoną i czarną nicią różnymi ściegami.
Wynalazek druku a rozwój haftu
Od połowy XV wieku, kiedy rozpowszechnił się druk, wydawano wzorniki dla hafciarzy, które pomogły rozwinąć sztukę hafciarską wśród amatorów. Drobne hafty ręczne wykonywały królowe i mieszczki w ramach rozrywki wypełniającej czas wolny. Haftowanie było także jednym ze stałych zajęć zakonnic, któremu poświęcały kilka godzin dziennie.
Bluza kucharska myśliwska by TEDMAR
W XVIII wieku barwne hafty roślinne i kwiatowe pokrywały poły męskiego ubioru, mankiety, klapy kieszeni, nawet guziki, czy kamizelki, których dekoracje zaskakują do dziś swoją różnorodnością.
W XIX wieku hafciarstwo stało się niezbędnym elementem edukacji młodych panien i jednym z najczęstszych zajęć kobiet w domu.
Profesjonalne pracownie koncentrowały się przede wszystkim na wykonywaniu haftów na potrzeby kościoła i wojska.
Pierwsze hafciarki mechaniczne
Przełomowym z punktu widzenia haftu przemysłowego był rok 1828, w którym pojawiły się pierwsze hafciarki mechaniczne. Z biegiem lat technika ta była coraz bardziej unowocześniana i skończyła się na erze hafciarek komputerowych. Dzisiejszy haft komputerowy wykonują wielogłowicowe szybko-haftujące maszyny sterowane komputerem. Potrafią bardzo precyzyjnie haftować z prędkością 1200 ściegów na minutę.
Fragment maszyny hafciarskiej
Na czym polega haft komputerowy?
Jest to technika, która pozwala na wykonywanie nawet bardzo skomplikowanych wzorów w szybkim tempie. Każdy ścieg, przejście, zmiana koloru, wielkość musi być rozrysowana w specjalnych programach graficznych i zapisana w języku hafciarki.
Jakie są zalety i wady haftu komputerowego?
Zalety haftu komputerowego zdecydowanie przewyższają wady, choć oczywiście i o tych drugich należy powiedzieć. Skupmy się najpierw na korzyściach:
- bardzo wysoka trwałość – prędzej dostępne na rynku tkaniny ulegną zniszczeniu np. przy wielokrotnym praniu, niż wykonany na nich haft, który nie pęka, nie wykrusza się, nie ulega wytarciu i wyblaknięciu, nie straci swojego koloru, jest żywy i nasycony;
- zapewnia elegancki wygląd - logo, imię i nazwisko czy jakiś wzór w postaci haftu wygląda szlachetnie;
- haft może być wykonany w szerokiej gamie kolorystycznej, wielość dostępnych w sprzedaży nici pozwala na dobranie kolorów zgodnie z oczekiwaniami klienta;
- pozwala na zdobienia na materiałach niedostępnych przy innych technikach, np. na polarze, skórach naturalnych i syntetycznych, filcach, jedwabiu.
- nie trzeba robić haftu bezpośrednio na odzieży, można wykonać emblemat, który naszywamy na ubranie lub przypinamy w dowolnym miejscu.
Bluza kucharska Andy z aplikacjami (noże) oraz haftem na plecach.
Aby wykonać haft komputerowy, trzeba napisać program, według którego maszyna hafciarska wykona zleconą pracę. Przy pojedynczej sztuce odzieży może być zbyt wysokim kosztem i to można uznać za wadę.
Na niektórych materiałach, np. cienkich i delikatnych, haft może powodować ściąganie tkaniny, co nie wygląda dobrze. Można spróbować temu zaradzić i zamiast haftu bezpośrednio na odzieży, wykonać emblemat. Choć to także może nie być najlepszym rozwiązaniem przy bardzo cienkiej tkaninie.
Co wpływa na cenę haftu?
Można mówić o dwóch najważniejszych czynnikach:
- im prostszy kształt i mała ilość szczegółów, tym niższa jest cena,
- im większy rozmiar i skomplikowany wzór, tym droższy haft.
Jeśli decydujecie się na znakowanie odzieży
Zatem, jeśli decydujecie się na znakowanie odzieży, czy jej ozdabianie, to rekomendujemy technikę haftu komputerowego. Będziecie mieć pewność, że Wasze logo albo wymyślony przez Was wzór wyglądają szlachetnie i elegancko. W końcu dawniej to głównie królowie i dostojnicy nosili haftowane ubrania :D
Pod tym adresem znajdziecie podstawowe informację, jak w TEDMAR zamówić prosty haft: http://tedmar.com.pl/personalizacja. W przypadku własnych wzorów (regionalnych, ale także nowoczesnych) lub logotypów, prosimy o kontakt: http://tedmar.com.pl/kontakt.
Przy tworzeniu tego tekstu korzystaliśmy z pracy “Igłą i nicią malowane. Historia haftu w zarysie”, mgr Monika Janisz (http://www.wilanow-palac.art.pl/historia_haftu.html).